انعقاد، ترسیب و حذف فلزات سنگین

انعقاد (Flocculation)

عمل انعقاد برای حذف مواد معلق یا کلوئیدی به کار می رود. کلوئیدها ذراتی هستند که دامنه اندازه آنها 0.1 الی 1 نانومتر می باشد. این ذرات در حالت عادی ته نشین نشده و نمی توان آنها را با فرایند های معمول تصفیه فیزیکی حذف نمود. کلوئید های موجود در فاضلاب، آبگریز یا آب دوست هستند. کلوئیدهای آبگریز (گل رس و غیره) هیچ کششی به محیط مایع نداشته و در حضور الکترولیت ها پایداری ندارند. آنها به سادگی با انعقاد ته نشین می شوند. کلوئیدهای آب دوست مانند پروتئین ها، کشش قابل ملاحظه ای را به آب نشان می دهند. آب جذب شده برای لخته سازی بازدارنده است و غالباً به تصفیه ویژه ای برای رسیدن به انعقاد موثر نیاز است.
خصوصیات الکتریکی کلوئیدها باعث پیدایش نیروی دافعه ای می شود که از تراکم و ته نشینی آنها جلوگیری می کند. یون های پایدارساز به شدت جذب یک لایه ثابت داخلی شده و بار ذره ای را تولید می کند که با والانس و عدد یون های جذب شده تغییر می کند. یون های با بار مخالف لایه کم تراکم (diffuse) خارجی را تشکیل می دهند که توسط نیروهای الکترواستاتیکی در نزدیکی سطح نگه داشته می شوند. پتانسیل زتا عبارت است از افت پتانسیل بین slipping plane و توده محلول که به بار الکتریکی ذره و ضخامت لایه دوگانه بستگی دارد. ضخامت لایه دو گانه (X) با غلظت و والانس الکترولیت های غیر ویژه (nonspecific) نسبت عکس دارد. نیروی کششی واندروالس در مجاورت ذرات کلوئیدی موثر است. پایداری یک کلوئید ناشی از نیروهای دافعه الکترواستاتیکی است و در مورد کلوئیدهای آب دوست در اثر حل شدن (solvation) که یک لایه آب عمل انعقاد را به تاخیر می اندازد می باشد. در ادامه با چگونگی مکانیسم انعقاد و کاربرد آن در پکیج تصفیه فاضلاب و دستگاه تصفیه RO بیشتر آشنا می شویم/

انعقاد، ترسیب و حذف فلزات سنگینمکانیسم انعقاد (Flocculation process)

انعقاد حاصل دو مکانیسم اساسی است:
1. انعقاد پری سینتیک یا الکتروسینتیک، که در آن پتانسیل زتا بوسیله یون ها یا کلوئیدهای با بار مخالف تا سطح کمتر از نیروهای جاذبه واندروالس کاهش می یابد.
2. انعقاد ارتوسینتیک، که در آن ذرات (micelles) انباشته شده و توده هایی را تشکیل می دهند که ذرات کلوئیدی را دور خود جمع می کند.
افزودن کاتیون های با بار زیاد، بار ذره و فاصله موثر لایه مضاعف را کاهش داده و در نتیجه پتانسیل زتا کاهش می یابد. با حل شدن ماده منعقد کننده، کاتیون ها بار منفی روی کلوئیدها را خنثی می کنند. این امر قبل از شکل گیری لخته قابل رویت اتفاق می افتد و اختلاط سریع که کلوئید را اندود می کند در این فاز موثر است. سپس لخته های ریز شکل می گیرند که به علت جذب H بار مثبت را در دامنه اسیدی نگه می دارند. این لخته های میکرو، اغلب برای خنثی سازی و پوشاندن ذرات کلوئیدی بکار می روند. عمل لخته سازی (فلوکولاسیون)، کلوئیدها را با یک لخته اکسید آبی (hydrous) متراکم می کند. در این فاز، جذب سطحی نیز فعال است. کلوئیدهایی که در ابتدا جذب نشده اند، با گیر کردن در لخته ها حذف می شوند.
در صورت لزوم، ابتدا باید قلیائیت افزوده شود (بیکربنات بدون اینکه pH بالا برود باعث تولید قلیائیت می شود که مزیت است). سپس آلوم یا نمک های آهن (III) اضافه می شوند. این نمک ها کلوئیدها را با Al3 یا Fe3 و لخته های ریز را با بار مثبت می پوشانند. کمک منعقد کننده ها مانند سیلیس فعال و یا پلی الکترولیت ها برای تشکیل بیشتر لخته ها و کنترل پتانسیل زتا در خاتمه افزوده می شوند. پس از افزودن قلیا و ماده منعقد کننده، اختلاط سریع 1 تا 3 دقیقه ای و به دنبال آن لخته سازی با افزودن کمک منعقد کننده به مدت 20 تا 30 دقیقه توصیف شده است. ناپایداری را می توان از طریق افزودن پلیمرهای کاتیونی به انجام رسانید که می تواند سیستم را بدون ایجاد تغییری در PH به نقطه ایزوالکتریک برساند. اگر چه پلیمرها به عنوان یک منعقد کننده 10 تا 15 برابر آلوم تاثیر دارند ولی به میزان قابل ملاحظه ای گران هستند.

مشخصات مواد منعقد کننده

مقبولترین منعقد کننده در تصفیه فاضلاب و همچنین پیش تصفیه آب سولفات آلومینیوم یا آلوم {Al2(SO4)3.18H2O} است که به شکل مایع یا جامد در دسترس است. وقتی که آلوم در حضور قلیائیت به آب افزوده می شود، واکنش مربوطه به صورت زیر است:

Al2(SO4)3. 8H2O3Ca(OH)2 > 3CaSO42Al(OH)318H2O

هیدروکسید آلومینیوم دارای فرم شیمیایی Al2O3.xH2O بوده و یک آمفوتر است که می توان به عنوان اسید و یا یک باز عمل نماید. مقادیر بالای آلوم مصرف شده در تصفیه اغلب فاضلاب های صنعتی، بسته به pH لخته سازی می تواند منجر به ترسیب ثانویه لخته آلوم شود.
نمک های آهن (III) نیز عموماً بعنوان منعقد کننده به کار می روند ولی ایراد آن در این است که کار کردن با آن دشوار است. اکسید آهن آبی نامحلول در pH بین 3 تا 13 تولید می شود:

Fe33OH > Fe(OH)3

بار لخته در محدوده اسیدی مثبت و در محدوده قلیایی منفی بوده و در محدوده pH از 6.5 تا 8 مخلوط می باشد. حضور آنیون ها، دامنه لخته سازی موثر را تغییر می دهند. یون سولفات محدوده اسیدی را افزایش می دهد ولی از محدوده بازی می کاهد. یون کلراید، محدوده ها را اندکی در هر دو جهت زیاد می کند.
آهک یک ماده منعقد کننده واقعی نیست اما با قلیائیت بی کربناتی برای ترسیب کربنات کلسیم و با ارتوفسفات برای ترسیب هیدروکسی آپاتیت کلسیم واکنش می دهد. هیدروکسید منیزیم در pH بالا رسوب می کند. زلال سازی خوب اغلب به حضور قدری Mg(OH)2 ژلاتینی نیاز دارد اما این امر آبگیری لجن را مشکل می سازد. در اغلب موارد می توان لجن آهکی را تغلیظ نموده، آبگیری کرده، و آن را کلسینه نمود تا کربنات کلسیم به آهک تبدیل شده و مورد استفاده مجدد قرار گیرد.

کمک منعقد کننده ها

افزودن برخی از مواد شیمیایی انعقاد را با افزایش تعداد لخته هایی که زود ته نشین می شود افزایش خواهد داد. سیلیس فعال یک پلیمر با زنجیره کوتاه است که برای پیوند دادن ذرات خیلی ریز آلومینیوم هیدراته به همدیگر به کار می رود. مقدار زیاد سیلیس به علت خصوصیات الکترونگاتیوی آن شکل گیری لخته را محدود می سازد. مقادیر معمول آن 5 تا 10mg/l می باشد.
پلی الکترولیت ها، پلیمرهای با وزن مولکولی بالا هستند که حاوی گروه های قابل جذب سطحی بوده و پل هایی را میان ذرات یا لخته های باردار تشکیل می دهند. بدین طریق لخته های بزرگ (0.3 تا 1mm) وقتی به وجود خواهند آمد که  مقادیر کم پلی الکترولیت (1 تا 5mg/l) همراه با آلوم یا کلرور فریک افزوده شود. پلی الکترولیت زیاد از pH تاثیر نمی پذیرد و می تواند به تنهایی از طریق کاهش بار موثر روی کلوئید به عنوان منعقد کننده به کار رود. سه نوع پلی الکترولیت وجود دارد: کاتیونی، که روی کلوئید یا زره لخته دارای بار منفی جذب می شود، آنیونی که گروه های آنیونی را روی ذره کلوئید تعویض کرده و اجازه پیوند هیدروژنی را بین کلوئید و پلیمر می دهد، و غیر یونی که جذب شده و از طریق پیوند هیدروژنی بین سطوح جامد و گروه های قطبی پلیمر تشکیل لخته می دهد.


کنترل طعم و بوی آب آشامیدنی

این مسئله طبیعی است که آب دارای طعم و بوی ناخوشایند تولید شده در پکیج تصفیه فاضلاب و یا دستگاه تصفیه RO مورد اعتراض مصرف کنندگان قرار خواهد گرفت. طعم و مزه آب در اثر عواملی از قبیل نمک های معدنی یا یون های فلزات، ترکیبات آلی که در اثر رشد گیاهان و یا تجزیه مواد بیولوژیکی در آب وجود دارند و یا حتی نفوذ آلودگی های صنعتی و انسانی ایجاد می گردد. به عنوان مثال جلبک ها در آب باعث ایجاد بو و طعم های متنوعی از قبیل بوی ماهی، بوی علف و یا بوی پوسیدگی می شوند. حتی وجود پاره ای از باکتری ها نیز باعث عوض شدن طعم آب می گردد.
به طور کلی علل مختلفی برای آبی که گوارا نیست می تواند وجود داشته باشد بنابراین دستورالعمل کلی برای حذف بو و طعم آب تولیدی از پکیج تصفیه فاضلاب و پساب صنعتی یا دستگاه تصفیه RO وجود ندارد. بلکه در هر مورد خاص، عامل اصلی بو و طعم را باید جستجو و پس از شناسایی، برای رفع آن چاره جوئی نمود. معمولاً روش های متداول بهبود بخشیدن به طعم آب عبارتند از:

  1. هوادهی آب به منظور اکسیداسیون ترکیباتی از قبیل املاح آهن و یا تخلیه (دفع) گازهای حل شده در آب؛
  2. اکسیداسیون شیمیایی برای تجزیه نمودن ترکیبات آلی به کمک عوامل اکسیدکننده از قبیل کلر، ازن و یا پرمنگنات پتاسیم؛
  3. استفاده از سطوح جاذب مواد آلی از قبیل کربن اکتیو.

حذف طعم و بو در پکیج تصفیه فاضلاب و دستگاه تصفیه ROدر مورد آب های معدنی (آب چاه و چشمه)، معمولاً وجود گازهای طبیعی موجود در آب، ترکیبات گوگردی، آهن و یا منگنز می تواند دلیل وجود بوی نامطلوب باشد. بنابراین هوادهی این گونه آب ها باعث خروج گازهای معدنی شده و یا ترکیبات آهن و منگنز را به صورت نامحلول درآورده و در نهایت تا حد زیادی در حذف بو و طعم موثر واقع می شود. ولی در مورد آب های سطحی (آب رودخانه و دریاچه) هوادهی چندان موثر نیست، زیرا این گونه آب ها معمولاً از میزان اکسیژن محلول قابل توجهی برخوردارند و عوامل طعم دهنده در این آب ها ترکیبات آلی ناشی از منشاء گیاهی و یا صنعتی و انسانی می باشند که به سادگی توسط اکسیژن محلول، اکسید و تجزیه نمی شوند. بنابراین برای کنترل عوامل ذکر شده ابتدا منشاء آلودگی را باید تحت کنترل قرار داد. برای این منظور در مخازن آب های سطحی و یا دریاچه ها از سولفات مس (کات کبود) استفاده می گردد تا جلوی رشد جلبک ها گرفته شود. به همین ترتیب از تخلیه پساب های صنعتی به اینگونه منابع باید خودداری شده تا عوامل ایجاد کننده طعم و بو از بین بروند. لازم به ذکر است که غلظت سولفات مس لازم در آب در حدود 0.1 تا 0.3 میلی گرم در لیتر ذکر شده است. میزان ازت (نیتروژن به صورت آلی، نیترات، نیتریت و آمونیاک) و همچنین ترکیبات فسفر از عوامل مهم در رشد جلبک در آب های سطحی می باشند، لذا کنترل ورود این ترکیبات به آب های سطحی بسیار مهم است.

اکسیداسیون مواد آلی آب توسط کلر با روش کلریناسیون در حد نقطه شکست جهت حذف بوی نامطبوع

کلرزنی در حد نقطه شکست (Break point Chlorination) یکی از متداول ترین روش های حذف بوی نامطبوع آب می باشد. از آنجایی که این عمل باعث حذف میکروب ها و ضد عفونی کردن آب نیز می شود بنابراین کلرزنی آب می تواند در بهبود طعم آب موثر باشد.
پرمنگنات پتاسیم نیز در پکیج تصفیه فاضلاب، پساب و یا دستگاه تصفیه RO به عنوان ماده اکسیدکننده به کار برده می شود و از نظر تجزیه مواد آلی از کلر موثرتر بوده ولی به دلیل نامطلوب بودن یون منگنز در آب به تدریج منسوخ شده است. ازن نیز عامل اکسید کننده بسیار موثری است و هیچگونه طعمی در آب باقی نمی گذارد، شرایط مطلوب را دارا می باشد و تنها نکته منفی آن، هزینه قابل توجه تولید آن می باشد. گرچه اخیراً مشخص شده است که ازن نیز همانند کلر می تواند ترکیبات آلی خطرناکی در آب تولید نماید.
فیلتراسیون با زغال اکتیو نیز روش بسیار موثری در حذف مواد آلی محلول در آب، برخی از فلزات و بسیاری از ترکیبات مزاحم در آب محسوب می شود. زغال اکتیو از منابع مختلفی مثل زغال چوب، زغال کاغذ، لیگنیت (Lignite ترکیب اصلی چوب درخت) تهیه می گردد. سطوح ذرات این زغال از هزاران منفذ پوشانیده شده که سطح بسیار زیادی را برای جذب مواد آلی آب به آن می بخشد. این سطوح فعال ترکیبات آلی آب را جذب نموده در نتیجه علاوه بر طعم و بو، رنگ آب را نیز بهبود می بخشد. زغال اکتیو به دو صورت پودر و گرانول مورد استفاده قرار می گیرد. گرانول کربن اکتیو معمولاً در بستر هایی شبیه فیلتر شنی به کار رفته و هر چند وقت یکبار توسط بخار احیا و مجدداً فعال می گردد. ولی در هر حال با در نظر گرفتن تشکیلات و تاسیسات لازم برای احیا و استفاده مجدد از کربن فعال گرانول، مخارج سرمایه گذاری ستون های کربن فعال قابل ملاحظه است و به این دلیل در تصفیه خانه های عادی زیاد مورد استفاده قرار نمی گیرد و به این دلیل از پودر کربن فعال بیشتر استفاده می شود. این پودر توسط دستگاه های تزریق مواد خشک (Dry Feeders) و یا به صورت دوغاب با غلظت معینی به آب افزوده می شود و پس از مخلوط شدن کامل با آب توسط مخازن ته نشینی و یا فیلتر شنی از آب گرفته می شود. معمولاً زمان لازم برای جذب مواد آلی توسط پودر کربن اکتیو در حدود 15 دقیقه ذکر شده است.
هم چنان که گفته شد روش های فوق اگر چه متداول ترین روش های حذف بو و طعم های نامطلوب آب ها می باشند، ولی منحصر نیستند و بنابراین در هر مورد، ماخذ آلودگی باید شناسایی گردد تا بهترین روش تصفیه پسابانتخاب شود.


پیش تصفیه فاضلاب های صنعتی

پیش تصفیه فاضلاب های صنعتی

اگر فاضلاب خام ورودی به پکیج تصفیه فاضلاب و یا دستگاه تصفیه RO حاوی آلاینده های غیر قابل تجزیه باشد، پیش تصفیه عمدتاً با استفاده از عملیات واحد صورت می گیرد و اگر فاضلاب حاوی آلاینده های سمی و قابل تجزیه باشد، در ابتدا پیش تصفیه با هدف حذف آلاینده های سمی و سپس ایجاد شرایط مساعد برای میکروارگانیسم ها جهت فعالیت موثر می باشد. ترکیب عملیات واحد و فرایندهای واحد جهت دست یابی به میزان پیش تصفیه مطلوب ضروری است. عملیات واحد مورد استفاده عمدتا شامل: آشغالگیری، ته نشینی و شناور سازی، اختلاط، یکنواخت سازی و انتقال گاز هستند. واحد های فرآیندی به کار رفته شامل تصحیح pH، انعقاد، اکسیداسیون و احیاء هستند. هنگامی که فرآیند های واحد ذکر شده در بالا به کار می روند ترکیب فرآیند های واحد و عملیات واحد مورد نیاز است، زیرا فرایندهای واحد باعث تبدیل جامدات محلول یا کلوئیدی به حالت قابل ته نشینی می شوند. مطالعه تفضیلی تصفیه پذیری فاضلاب، مفید بودن عملیات و فرآیند های واحد را نشان داده اند.
هنگامی که فاضلاب های متنوع صنایع در یک مکان تخلیه می شوند، منجر به ایجاد تصفیه خانه مشترک شده و در هنگام تخلیه به درون سیستم فاضلاب شهری، تصفیه خانه فاضلابی نیاز است که برای هر دو مورد پیش تصفیه لازم را انجام دهد. در مواردی که فاضلاب ها خیلی قوی باشند، ممکن است تصفیه بیولوژیکی صنعت جهت تولید پساب مطلوب برای تخلیه به تصفیه خانه مشترک پساب یا تصفیه خانه فاضلاب ضروری باشد.
کاربردهای مراحل پیش تصفیه به کار رفته برای فاضلاب های صنعتی مختلف به طور خلاصه در بخش های زیر توصیف شده اند.

عملیات واحد

پیش تصفیه فاضلاب های صنعتیآشغالگیری

برای حذف مواد شناور و بزرگ مانند لباس های کهنه در صنعت نساجی، الیاف ریز و پشم در کارخانه های پشم زنی،خرده های چوب و پوست درختان در صنعت کاغذ و خمیر کاغذ، چوب پنبه ها، بطری ها، شیشه های کوچک دارو در صنعت داروسازی، پوست انداختن و پوست کندن میوه در صنعت کمپوت سازی میوه، پوست درخت بلوط مصرف شده، قطع زائده های چرمی در صنعت چرم سازی، خمیر مایه مستعمل و دیگر اجزاء جامد مورد استفاده در کارخانه شراب سازی و آبجوسازی، کیسه های پلاستیکی، بطری ها و کارتن خالی در صنعت رنگرزی و وابسته به رنگ و لبنیاتی به کار می رود.

ته نشینی

به صورت ساده به دنبال انعقاد در صنعت سرامیک، صنعت معدن کاری، ذوب سنگ معدن، تراش آهن و فولاد (نورد کردن)، تصفیه روغن گیاهی و معدنی، صنعت تولید کاغذ، تولید چغندر قند، صنعت مهندسی و ساخت روغن به کار می رود.

شناورسازی

این روش در صنعت صابون و روغن، صنعت کاغذ، ساخت شوینده، صنعت معدن کاری و ساخت روغن مورد استفاده قرار می گیرد.

اختلاط

در صنایع تولید پساب های با مقادیر pH متفاوت مانند ساخت مواد شیمیایی، آب های شست وشو و بازیابی شده از واحدهای نمک زدایی، تخلیه سریع از اتاق های دیگ بخار و برج های خنک کننده به کار می رود.

یکنواخت سازی

در فرآیندهای ساخت ناپیوسته مانند داروسازی، محصولات تخمیر، صنایعی که پساب های متفاوت با نوسانات زیاد کیفیت تولید می کنند، سازندگان مواد شیمیایی سمی مانند علف کش ها و آفت کش ها به کار می روند.

انتقال گاز

در تولید مواد شیمیایی با استفاده از هوای فشرده به دست می آید، که اکسیژن را تامین و به معلق نگه داشتن جامدات فاضلاب کمک می کند. یک گاز مانند آمونیاک می تواند به وسیله شناور سازی در برج محصور بسته شده با حلقه های سرامیکی حذف شود.

فرآیند های واحد

تصحیح pH

در فاضلاب های حاوی غلظت های بالای چربی و روغن، با مقادیر pH بالا یا پایین، جامدات معلق بالا که می تواند منعقد و ته نشین شده، با محتوای مواد قابل تجزیه بیولوژیک بالا همراه با pH بالا یا پایین، حاوی فلزات سنگین که می تواند با تنظیم مقدار pH ته نشین شود، به کار می رود.

انعقاد

در همه فاضلاب های ذکر شده در قسمت تصحیح pH به جز فاضلاب های با مقدار مواد قابل تجزیه بیولوژیکی بالا به کار می رود که لجن حاصله با محتوای آلی بالا می تواند به طور مناسب تصفیه و دفع شود.

اکسیداسیون و احیا

در فاضلاب های با آلاینده های قابل اکسید به صورت شیمیایی، مولکول های آلی متمایل به تصفیه بیولوژیکی بعد از اکسیداسیون، فاضلاب های حاوی فلزات سنگین قابل رسوب، فاضلاب های مقاوم به سیانید، فاضلاب های حاوی فنل و غیره به کار می رود. یکی از مزیت های جزئی اکسیداسیون، جبران قسمتی از اکسیژن مورد نیاز فاضلاب است.

تصفیه هوازی و بی هوازی

تصفیه هوازی یا بی هوازی در ادامه پیش تصفیه با عملیات واحد و فرآیند های واحد ذکر شده در بالا صورت می گیرد. تصفیه فاضلاب های حاوی مواد قابل تجزیه بیولوژیکی بالا با فرآیند های بی هوازی به دنبال فرآیند های هوازی مقرون به صرفه خواهد بود. در این موارد، تصفیه بی هوازی بخش قابل توجهی از اکسیژن مورد نیاز را از فاضلاب حذف کرده و باعث کاهش هزینه های تصفیه هوازی می شود (به ویژه بر حسب مصرف برق برای روش های مکانیکی تامین اکسیژن و زمین مورد نیاز برای روش های غیر مکانیکی). مزیت دیگر تصفیه بی هوازی در دسترس بودن متان می باشد، که یک ترکیب مفیدحاصل از گازهای تشکیل شده در طی تجزیه بی هوازی است. جامدات هضم شده حاصل از فرایند بی هوازی همچنین می توانند به عنوان اصلاح کننده خاک به کار روند.
روش های مختلف توصیف شده در بالا به پکیج تصفیه فاضلاب و یا دستگاه تصفیه RO در بهبود فرآیند آن ها کمک می کنند. علاوه بر این، با استفاده از یک یا چند اقدام زیر می توان در تصفیه صرفه جویی کرد:

  1. کاهش مصرف آب در فرایند ساخت؛
  2. کاهش شدت فاضلاب؛
  3. اصلاح فرایند ساخت؛
  4. جایگزینی مواد شیمیایی آلوده با موادی که دارای آلودگی کمتر یا بدون آلودگی هستند. 

بعضی از اقدامات مدیریتی مناسب شامل:

  1. بازیابی و استفاده مجدد از جریان های فاضلاب با آلودگی کم، با یا بدون تصفیه؛
  2. بازیافت محصولات فرعی از جریان های فاضلاب در جایی که امکان پذیر باشد.

انجام اقدامات بالا باید بعد از اطمینان از این که اثر نامطلوب بر روی کیفیت محصول پایانی ندارند، صورت پذیرد. کنترل اقتصادی آلودگی ناشی از فاضلاب های صنعتی به وسیله پیروی از این اقدامات امکان پذیر است.


مقادیر مجاز آلاینده های موجود در پساب

غلظت آلاینده های پساب و فاضلابدر پساب های صنعتی و فاضلاب های بهداشتی بارها مشاهده شده است که غلظت های سمی و بازدارنده آلاینده های آلی و معدنی می تواند فرآیند بیولوژیکی تصفیه را کند کرده، یا اگر در غلظت های بالا وجود داشته باشند، کاملاً آن را متوقف سازد. میکروارگانیسم ها تا اندازه ای خودشان را به حضور این آلاینده ها سازگار می کنند. غلظت بعضی از مواد مجاز در فرآیند هوازی در جدول 1 ذکر شده است.
جدول 1. مقادیر مجاز آلاینده ها در فرآیند لجن فعال هوازی
آلاینده ها مقادیر آستانه برای تصفیه هوازی
مقادیر pH 5.8 الی 6.5
سولفیدها 200 میلی گرم در لیتر
فنل ها (پس از خو گرفتن مورد نیاز) 500 میلی گرم در لیتر
کلروفرم قابل استخراج (روغن یا گریس) 50 میلی گرم در لیتر
کروم 6 ظرفیتی 2 میلی گرم در لیتر
اسید مالیک 200 میلی گرم در لیتر
اکریلونیتریل 400 میلی گرم در لیتر
اسید بنزوئیک 500 میلی گرم در لیتر
سرب (Pb) 1 میلی گرم در لیتر
نیکل (کلرید نیکل) 15 میلی گرم در لیتر
روی 10 میلی گرم در لیتر
کلریدها 8000 - 15000 میلی گرم در لیتر
آمونیاک 16000 میلی گرم در لیتر
نمک های محلول 16000 میلی گرم در لیتر
فهرست بازدارنده های متداول هضم بی هوازی نیز در جدول 2 نمایش داده شده است.
جدول 2. مقادیر مجاز آلاینده ها در فرآیند هاضم بی هوازی
آلاینده ها مقادیر آستانه برای تصفیه بی هوازی
شوینده های آنیونی 900
متیلن کلراید 100
کلروفرم 0.5-1
تترا کلرید کربن 2-10
1-1-1 تری کلرواتان 2.25
1-1-2 تری کلرو 2-2-1 تری فلئورواتان ~10
مونو کلروبنزن 900
اورتودی کلروبنزن 900
پارادی کلروبنزن 1300 (الف)
پنتا کلروفنل 1-2
سیانید 3-30 (ب)
روی 590 (ج)
نیکل 530 (ج)
سرب 1800 (ج)
کادمیوم 1000 (ج)
مس 850 (ج)
نکته: غلظت ها بر حسبِ [میلی گرم بر لیتر هاضم تغذیه شونده با لجن خام با 4.5% جامدات خشک] می باشد.
(الف) غلظت در فاضلاب ورودی به تصفیه خانه.
(ب) سمیت بالای اولیه، خو گرفتن باکتری با گذشت زمان.
(ج) سمیت می تواند با ترسیب بعنوان نمک های سولفید غیر سمی کنترل شود.
غلظت آلاینده های پساب و فاضلابدر تصفیه پساب و فاضلاب باید به این نکته توجه داشت که به ندرت موقعیتی پیش می آید که محیط کشت های خالصی از میکروارگانیسم ها بتوانند برای فرآیند تصفیه مورد استفاده قرار گیرند. این امر عمدتاً به دلیل حضور انواع آلاینده های آلی و معدنی در فاضلاب می باشد که باعث کاهش رشد میکروارگانیزم ها می شود. این شرایط می تواند باعث تحریک یا متوقف کردن واکنش ها شود. بعنوان مثال جدول 3 غلظت های تحریک کنندگی و بازدارندگی کاتیون های قلیایی و قلیایی خاکی را در هضم بی هوازی نشان می دهد.
جدول 3. غلظت های مجاز و بازدارندگی کاتیون ها در هاضم بی هوازی
کاتیون محرک بازدارندگی متوسط بازدارندگی شدید
سدیم 100-200 3500-5500 8000
پتاسیم 200-400 2500-4500 12000
کلسیم 100-200 2500-4500 8000
منگنز 75-100 1000-1500 3000
نکته: غلظت ها بر حسب می لی گرم بر لیتر است.
ممکن است در اینجا ذکر شود که در حین طراحی یک تصفیه خانه فاضلاب صنعتی که در آن از فرآیندهای بیولوژیکی استفاده می شود، جمعیت میکروارگانیسم های مورد بررسی، یک کشت مرکب باشد. آنها در اجزاء متفاوتفاضلاب در مقادیر متفاوت عمل می کنند که به عواملی همچون شرایط محیطی، حضور مواد سمی یا بازدارنده، ماهیت آلاینده ها و تجزیه پذیری آن ها، مرحله رشد میکروارگانیسم ها، زمان تولید مثل آنها و غیره بستگی دارد. کندترین میزان تجزیه، سرعت کلی تصفیه را تعیین می کند، بنابر این باید زمان ماند هیدرولیکی کافی در راکتور بیولوژیکی برای جلوگیری از تخلیه ارگانیسم ها فراهم شود، به ویژه در زمان فعال کردن تصفیه خانه احتیاط ضروری است. زمان ماند داده شده به میکروارگانیسم ها در این مرحله کمک می کند تا به حضور اجزاء گوناگون فاضلاب عادت کرده و تولید پسابی با کیفیت رضایت بخش نمایند.

نمونه برداری از فاضلاب انسانی و صنعتی

نمونه برداری از آب، پساب و فاضلاب ها جهت تصفیه آب و فاضلاب به گونه های مختلف قابل انجام است. بعنوان مثال نمونه برداری می تواند به صورت تصادفی انجام شود که بیانگر کیفیت لحظه ای جریان فاضلاب است. در مواردی که جریان فاضلاب پیوسته بوده ولی کیفیت متفاوت است، نمونه برداری ترکیبی انجام می شود. این روش شامل جمع آوری حجم معین نمونه در فواصل زمانی مساوی یا حجم متفاوت نمونه متناسب با میزان جریان در زمان جمع آوری است. در هر دو مورد، نمونه های مجزا برای به دست آوردن یک نمونه ی واحد با هم مخلوط می شوند. روش نمونه برداری متناسب با جریان، نمونه های واقعی تری نسبت به روش نمونه برداری حجم ثابت با فواصل زمانی ثابت می دهد. حجم نمونه جمع آوری شده باید برای انجام همه آزمایش های فیزیکی و شیمیایی کافی باشد. تناوب نمونه برداری ممکن است بین 8 تا 24 ساعت یا حتی بیشتر متغیر باشد. اطلاعاتی که باید همراه نمونه ها باشد شامل محل نمونه برداری، زمان، روز و تاریخ جمع آوری نمونه، نوع نمونه (تصادفی یا ترکیبی)، مدت زمان جمع آوری نمونه (اگر نمونه ترکیبی است) و نیز هر گونه اطلاعات مرتبط که بتواند در آنالیزها کمک کننده باشند، است.

محافظت از نمونه ها

نمونه های جمع آوری شده برای جلوگیری از تغییر کیفیت باید در کوتاهترین زمان ممکن به آزمایشگاه انتقال داده شوند. جمع آوری نمونه ها در ظروف احاطه شده با یخ روش متداول نگهداری است، به طوری که در درجه حرارت نمونه پایین (حدود 4 درجه سانتیگراد) نگه داشته می شود و نمونه ها کیفیت اصلی خود را حفظ می کنند. بهتر است تست هایی مانند pH، دما، رنگ، بو و غیره در محل بلافاصله بعد از اینکه جمع آوری نمونه ها انجام شود. اگر آنالیز فوری نمونه ها امکان پذیر نباشد، نگهدارنده های شیمیایی تنها زمانی اضافه می شوند که در آزمایش ها مزاحمت ایجاد نکنند. و زمان اضافه کردن نگهدارنده های شیمیایی در ابتدای نمونه گیری است تا هنگامی که نمونه ها به بطری های نمونه برداری اضافه می شوند به طوری، تمام قسمت های آن ها به محض جمع آوری، محافظت شوند. لیست نگهدارنده هایی که برای حفظ کیفیت نمونه ها مورد استفاده قرار می گیرند در جدول 1 ذکر شده است.
نکته: هر چند جدول 1 نگهدارنده های متعددی را پیشنهاد می دهد، ولی موثرترین نگهدارنده، نگهداری در درجه حرارت پایین است (4 درجه سانتی گراد یا کمتر) است. علاوه بر این نمونه ها باید در کوتاه ترین زمان ممکن بعد از جمع آوری آنالیز شوند.

پارامتر نگهدارنده بیشترین زمان نگهداری
اسیدیته - قلیائیت نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 24 ساعت
اکسیژن مورد نیاز بیولوژیکی (BOD) نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 6 ساعت
کلسیم نیاز ندارد -
اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) 2ml در لیتر اسید سولفوریک 7 ساعت
کلراید نیاز ندارد -
رنگ نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 24 ساعت
سیانید هیدروکسید سدیم تا pH=10 24 ساعت
اکسیژن محلول تعیین در محل بدون نگهداری
فلوراید نیاز ندارد -
سختی نیاز ندارد -
کل فلزات 5ml در لیتر اسید نیتریک 6 ماه
فلزات محلول فیلتراسیون، 3ml در لیتر اسید نیتریک 6 ماه
نیتروژن آمونیاکی 40 میلی گرم HgCl2، نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 7 روز
نیتروژن کجلدال 40 میلی گرم HgCl2، نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد بی ثبات
نیتروژن - نیترات - نیتریت 40 میلی گرم HgCl2، نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 7 روز
روغن و گریس 2ml در لیتر اسید سولفوریک، نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 24 ساعت
کربن آلی 2ml در لیتر اسید سولفوریک (pH=2) 7 روز
pH عدم دسترسی -
ترکیبات فنولی 1 گرم PO3H4CuSO4 تا pH=4، نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 24 ساعت
فسفر 40 میلی گرم HgCl2، نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد -
جامدات کل عدم دسترسی 7 روز
ضریب هدایت ویژه نیاز ندارد -
سولفات نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 7 روز
سولفید 2ml در لیتر استات 7 روز
کدورت عدم دسترسی -